Қазақ халқының табиғатпен біте қайнасып өмір сүргені белгілі. Олар ауа райының өзгерістерін, табиғат құбылыстарын бақылап, өз тіршілігіне бейімдеп отырған. Солардың бірі – көктем мезгіліндегі ерекше құбылыс «Бесқонақ».
«Бесқонақ» — сәуір айының ортасында, шамамен 17–21 сәуір аралығында болатын ауа райының күрт құбылуы. Бұл кезеңде күн бірде жылып, бірде суытып, жиі жауын-шашын түседі. Осы уақыт аралығында ауа райының тұрақсыз әрі қолайсыз болуы халық арасында әрқашан ескеріліп отырған.
Халық аңыздарына сүйенсек, бір әңгімеде бес жігіт жылы киінбей сапарға шығып, көктемнің аяқ астынан суытқан ауа райынан қаза болған дейді. Содан бері бұл бес күн халық жадында «бесқонақ» деген атаумен қалған. Бұл оқиға халыққа сабақ болып, осы уақытта алыс жолға шықпау, сақ болу қажет деген ырым қалыптасқан.
Қазақтар «Бесқонақта» малды алыс жайылымға шығармай, үй маңында ұстап отырған. Ауа райының құбылмалы болуы адам денсаулығына да әсер ететінін білген. Сонымен қатар, бұл кезең жердің көктемгі ылғалмен толысуына ықпал ететін маңызды сәт саналған. Көпшілік бұл күндерді егіншіліктің басталуына дайындық кезеңі деп те есептеген.
Бүгінгі күні де «Бесқонақ» туралы білім өзектілігін жоғалтқан жоқ. Көктемгі ауа райы әлі де дәл осы күндері құбылмалы сипатта болады. Бұл дәстүрлі таным қазіргі метеорологиямен де үндесіп отыр. Қазақ халқының осындай болжау тәжірибесі – ұлттық дүниетаным мен табиғатқа деген құрметтің жарқын көрінісі.
«Бесқонақ» — қазақ халқының табиғатпен етене жақындығының дәлелі. Бұл кезең тек ауа райы құбылысы ғана емес, сонымен қатар халқымыздың өмір сүру салты мен наным-сенімдерінің бір бөлігі. Осындай байырғы білім қазіргі ұрпаққа да экологиялық ойлау мен табиғатпен үйлесімді өмір сүрудің жолын көрсетеді.